Bu uygulamada yer alan maliyet hesap gruplarının her biri defteri kebir hesabı düzeyinde GİDER, YANSITMA, FARK hesapları olarak bölümlendirilmiştir.
GİDER HESAPLARI
Dönem içinde yapılan ve tahakkuk ettirilen giderlerin izlendiği ve borcuna kaydedildiği hesaplardır.
Gider hesapları ile ilgili muhasebe fişlerine gider yerleri ve gider çeşitlerine ait numaraların da yazılması gerekmektedir.
GİDER YANSITMA HESAPLARI
Fiili maliyetlerin uygulandığı durumda, gider hesaplarında toplanan giderlerin tümünün, önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin kullanılması durumunda ise, bunlara göre saptanan giderlerin ilgili hesaplara yansıtılmasında kullanılan hesaplardır.
FARK HESAPLARI
Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulanması halinde fiili giderler ile önceden saptanmış giderler arasındaki farkların kaydedildiği'hesaplardır. Fark hesapları borç veya alacak bakiyesi verebilirler. Fiili maliyet sisteminin uygulanması durumunda yansıtma hesapları tutarı fiili giderler tutarı kadar olacağından fark hesapları söz konusu olmamaktadır.
1) DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ
Esas üretim yerlerinde harcanan, mamulün bünyesine girerek onun esas unsurunu teşkil eden ve mamulün maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilen maddeler 710. DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ hesabında izlenir. Üretimde kullanılmayan ve doğrudan doğruya satılan ilk madde ve malzemelerin maliyeti bu hesapta izlenmez.
Dönem içinde üretimde kullanılmak üzere ambardan çekilen direkt maddeler bu hesabın borcuna, 150. İLK MADDE VE MALZEME hesabının alacağına kaydedilir. Eş zamanlı kayıt sistemini uygulayan işletmeler giderlerin tahakkuku ile ilgili fişlerde gider yerlerinin ve gider çeşitlerinin kodlarını yazacaklardır.
Hesapla ilgili düzeltmeler hesabın alacağına kaydedilir. Dönem sonunda bu hesap 711. DİREKT İLK MADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI ile karşılaştırılarak kapatılır.
Örnek olarak, ambardan hammadde çekildiğinde:
_______________________________ / _____________________________
710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERİ 5.000.000
150 İLK MADDE VE MALZEME 5.000.000
Üretime verilen hammaddenin kaydı
_______________________________ / _____________________________
Yansıtma hesabı ile harcanan tutar fiili değer üzerinden üretim hesabına aktarıldığında;
_______________________________ / _____________________________
151 YARI MAMULLER-ÜRETİM 5.000.000
711 DİREKT İLK MADOE VE
MALZEME YANSITMA HESABI 5.000.000
Hammadde maliyetinin üretim hesabına devri
_______________________________ / _____________________________
Maliyet dönem sonları itibariyle yansıtma hesabı ile fiili gider hesabı karşılaştırılıp kapatıldığında;
_______________________________ / _____________________________
711 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME 5.000.000
YANSITMA HESABI
710 DİREKT İLK MADDE VE
MALZEME GİDERLERİ 5.000.000
Yansıtma hesabı ile ilgili maliyet hesabının kapatılması
_______________________________ / _____________________________
muhasebe kayıtları yazılacaktır.
Üretimi tamamlananların maliyeti 151 kodlu hesaptan 152 kodlu hesaba, satılan mamullerin maliyeti de 152 kodlu hesaptan 620 kodlu hesaba devredilecektir.
2) DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ
Esas üretim yerlarinde harcanan ve mamulün bünyesine giren işçilik giderleri 720. DİREKT İŞÇİLİK GIDERLERİ hesabında izlenir. Bu işçilik giderleri, hangi mamule nerede ve ne kadar harcandığı tesbit edilebilen giderlerdir. Üretimde kullanılmayan ve doğrudan doğruya mamule yüklenemeyen işçilik giderleri bu,,hgsapta izlenmez.
Dönem içinde üretimde kullanılmak üzere harcanan işçilikler bu hesabın borcuna, ilgili Aktif ve Pasif hesapların alacağına kaydedilir. Eş zamanlı kayıt sistemini uygulayan işletmeler giderlerin tahakkuku ile ilgili fişlerde gider yerlerinin ve gider çeşitlerinin kodlarını yazacaklardır.
Hesapla ilgili düzeltmeler hesabın alacağına kaydedilir. dönem sonunda bu hesap 721. DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSlTMA HESABI ile karşılaştırılarak kapatılır.
Örnek olarak işçilik giderleri meydana geldiğinde;
_______________________________ / _____________________________
720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 4.000.000
380 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 690.000
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK
KESİNTİLERİ 560.000
381 GİDER TAHAKKUKLARI 2.'750.000
Direkt işçiliklerin tahakkuku
_______________________________ / _____________________________
Yansıtma hesabı ile harcanan tutar fiili değer üzerinden üretim hesabına aktarıldığında;
_______________________________ / _____________________________
151 YARI MAMULLER-ÜRETİM 4.000.000
721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ
YANSITMA HESABI 4.000.000
Direkt işçilik giderlerinin
üretim hesabına devri
_______________________________ / _____________________________
Maliyet dönem sonları itibariyle yansıtma hesabı ile fıili gider hesabı karşılaştırılıp kapatıldığında;
_______________________________ / _____________________________
721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 4.000.000
YANSITMA HESABI
720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 4.000.000
Yansıtma hesabı ile ilgili maliyet
hesaplarının kapatılması
_______________________________ / _____________________________
muhasebe kayıtları yazılacaktır.
Üretimi tamamlananların maliyeti 151 kodlu hesaptan 152 kodlu hesaba, satılan mamullerin maliyeti de 152 kodlu hesaptan 620 kodlu hesaba devredilecektir.
3) GENEL ÜRETİM GİDERLERİ
İşletmenin üretim ve üretime bağlı hizmetleri için yapılan direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik giderleri dışında kalan giderler 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERI hesabında izlenir. Mamule veya hizmete doğrudan doğruya yüklenemeyen, hangi mamule veya hangi hizmete nerede ne kadar harcandığı tesbit edilemeyen veya tesbiti ekonomik olmayan giderlerdir. Bunlar genellikle dağıtım yolu ile mamul veya hizmet maliyetine yüklenirler.
Tahakkuk eden giderler bu hesabın borcuna ilgili hesapların alacağına kaydedilir. Maliyet dönemleri sonlarında 731 . GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI ile karşılaştırılarak kapatılırlar.
Örnek olarak GÜG meydana geldiğinde;
_______________________________ / _____________________________
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 2.000.000
381 GİDER TAHAKKUKLARI 2.000.000
GÜG nin kaydı
_______________________________ / _____________________________
Yansıtma hesabı ile harcanan tutar fıili değer üzerinde üretim hesabına aktarıldığında:
_______________________________ / _____________________________
151 YARI MAMULLER-ÜRETİM 2.000.000
731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ
YANSITMA HESABI 2.000.000
GÜG nin üretim hesabına devri
_______________________________ / _____________________________
Maliyet dönem sonları itibariyle yansıtma hesabı ile karşılaştırılıp kapatıldığında;
_______________________________ / _____________________________
731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA
HESABI 2.000.000
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 2.000.000
Yansıtma hesabı ile fiili maliyet
hesabının kapatılması
_______________________________ / _____________________________
muhasebe kayıtları yazılacaktır.
Üretimi tamamlananların maliyeti 151 kodlu hesaptan 152 kodlu hesaba, satılan mamullerin maliyeti de 152 kodlu hesaptan 620 kodlu hesaba devredilecektir.
4) İLK MADDE VE MALZEME STOKLARI
Üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde, yardımcı madde, işletme malzemesi ambalaj malzemesi ve diğer malzemelerin izlendiği hesap 150. İLK MADDE VE MALZEME hesabıdır.
Satınalındıklarında veya işletme tarafından üretildiklerinde satınalma veya maloluş değerleri üzerinden bu hesabın borcuna, üretime verildiklerinde, tüketildiklerinde, satıldıklarında veya devredildiklerinde maliyet değeri veya satış fiyatı ile bu hesabın alacağına kaydedilirler.
İlk madde ve malzemeler grubuna dahil stokları takip edebilmek için bu hesabın temsil ettiği stok çeşitleri ile ilgili birer alt hesap açılır. İlk maddeler mamulün üretiminde kullanılan onun bünyesine giren, mamulün esas unsurunu ve önemli bir kısmını oluşturan değerlerdir.
Yardımcı malzemeler üretiminde kullanılan mamulün bünyesine giren fakat malulün esas unsurunu ve önemli bir kısmını oluşturmayan değerlerdir.
İşletme malzemeleri üretimin gerçekleşmesinde kullanılan, fakat mamulün bünyesine girmeyen değerlerdir.
Ambalaj malzemeleri mamulün tüketiciye ulaştırılmasında ve sunulmasında kullanılan değerlerdir.
5) YARI MAMULLER
Üretim hesabı mamul hale gelmemiş, ancak, direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderlerinden pay almış üretim aşamasındaki ürünlerin maliyeti 151.YARIMAMULLER-ÜRETİM hesabında izlenir.
Maliyet dönemi sonunda direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderleri tutarı kadar bu hesap borçlandırılır. İIgili üretim maliyetleri yansıtma hesapları 710, 720 ve 730 kodlu hesaplar kadar alacaklandırılır. Üretimi tamamlananların maliyeti kadar da bu hesap alacaklandırılarak ilgili mamul stok hesapları borçlandırılır.
Üretimin maliyeti oluşturulurken;
_______________________________ / _____________________________
151 YARI MAMUILER-ÜRETİM 11.000.000
711 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME
GIDERLERİ YANSITMA 5.000.000
721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA 4.000.000
731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA 2.000.000
Üretim maliyetlerinin üretim hesabına devri
_______________________________ / _____________________________
711 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME
GIDERLERİ YANSITMA 5.000.000
721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA 4.000.000
731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA 2.000.000
710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME
GIDERLERİ 5.000.000
720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 4.000.000
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 2.000.000
Yansıtma ve fiili maliyet hesaplarının kapatılması
_______________________________ / _____________________________
üretimi tamamlananların mamul stok hesabına alınmasında,
_______________________________ / _____________________________
152 MAMULLER 8.500.000
151 YARI MAMULLER-ÜRETİM 8.500.000
Üretimi tamamlananların stok
hesabına devri
_______________________________ / _____________________________
muhasebe kayıtları yazılacaktır.
6) MAMULLER
Üretimi tamamlanan ve satışa hazır hale gelen değerler 152 MAMULLER hesabında izlenir.
Üretimi tamamlanan mamullerin ambara alınması ile bu hesap borçlandırılır, 151.YARI MAMULLER-ÜRETİM hesabı alacaklandırılır. Mamullerin satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesi durumunda bu hesap alacaklandırılır ve 620. SATILAN MAMULLER MALİYETİ hesabı borçlandırılır.
Örnek olarak 8.600.000 TL.lık üretimin tamamlandığını ve 7.000.000 TL. lık mamulün satıldığını kabul edersek:
_______________________________ / _____________________________
152 MAMULLER 8.600.000
152.01 Kumaş
151 YARI MAMULLER-ÜRETİM 8.600.000
151.01 Kumaş
Üretimi tamamlananların stok hesabına devri
_______________________________ / _____________________________
_______________________________ / _____________________________
620 SATILAN MAMULLER MALİYETİ 7.000.000
620.01 Kumaş
152 MAMULLER 7.000.000
152.01 Kımaş
Satılan mamullerin maliyetinin satış maliyeti
hesabına devri
_______________________________ / _____________________________
yevmiye maddeleri yazılacaktır.
Mamullerin satışından sağlanan kar veya zarar 600. YURT İÇİ SATIŞLAR hesabı ile 620. SATILAN MAMULLER MALİYETİ hesabının karşılaştırılmasıyla bulunur.
Herhangi bir değişikliğe tabi tutmadan satmak amacı ile işletmeye alınan ticari mallar ve benzeri kalemler 153. TİCARİ MALLAR hesabında izlenir.