Bu uygulamada yer alan maliyet hesap gruplarının her biri defte­ri kebir hesabı düzeyinde GİDER, YANSITMA, FARK hesapları olarak bölümlendirilmiştir.

 

Dönem içinde yapılan ve tahakkuk ettirilen giderlerin izlendiği ve borcuna kaydedildiği hesaplardır.

 

Gider hesapları ile ilgili muhasebe fişlerine gider yerleri ve gider çeşitlerine ait numaraların da yazılması gerekmektedir.

 

Fiili maliyetlerin uygulandığı durumda, gider hesaplarında topla­nan giderlerin tümünün, önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin kullanılması durumunda ise, bunlara göre saptanan giderlerin ilgili hesaplara yansıtılmasında kullanılan hesaplardır.

 

Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulanması halinde fiili giderler ile önceden saptanmış giderler arasındaki farkların kay­dedildiği'hesaplardır. Fark hesapları borç veya alacak bakiyesi vere­bilirler. Fiili maliyet sisteminin uygulanması durumunda yansıtma he­sapları tutarı fiili giderler tutarı kadar olacağından fark hesapları söz konusu olmamaktadır.

­

 

Esas üretim yerlerinde harcanan, mamulün bünyesine girerek onun esas unsurunu teşkil eden ve mamulün maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilen maddeler 710. DİREKT İLK MADDE VE MAL­ZEME GİDERLERİ hesabında izlenir. Üretimde kullanılmayan ve doğ­rudan doğruya satılan ilk madde ve malzemelerin maliyeti bu hesap­ta izlenmez.

 

Dönem içinde üretimde kullanılmak üzere ambardan çekilen di­rekt maddeler bu hesabın borcuna, 150. İLK MADDE VE MALZEME hesabının alacağına kaydedilir. Eş zamanlı kayıt sistemini uygulayan işletmeler giderlerin tahakkuku ile ilgili fişlerde gider yerlerinin ve gi­der çeşitlerinin kodlarını yazacaklardır.

 

Hesapla ilgili düzeltmeler hesabın alacağına kaydedilir. Dönem sonunda bu hesap 711. DİREKT İLK MADDE VE MALZEME YANSIT­MA HESABI ile karşılaştırılarak kapatılır.

 

Örnek olarak, ambardan hammadde çekildiğinde:

 

 

Yansıtma hesabı ile harcanan tutar fiili değer üzerinden üretim hesa­bına aktarıldığında;

 

Maliyet dönem sonları itibariyle yansıtma hesabı ile fiili gider hesabı karşılaştırılıp kapatıldığında;

 

 

muhasebe kayıtları yazılacaktır.

 

Üretimi tamamlananların maliyeti 151 kodlu hesaptan 152 kodlu hesaba, satılan mamullerin maliyeti de 152 kodlu hesaptan 620 kod­lu hesaba devredilecektir.

 

 

Esas üretim yerlarinde harcanan ve mamulün bünyesine giren işçi­lik giderleri 720. DİREKT İŞÇİLİK GIDERLERİ hesabında izlenir. Bu işçilik giderleri, hangi mamule nerede ve ne kadar harcandığı tesbit edilebilen giderlerdir. Üretimde kullanılmayan ve doğrudan doğruya mamule yüklenemeyen işçilik giderleri bu,,hgsapta izlenmez.

 

Dönem içinde üretimde kullanılmak üzere harcanan işçilikler bu hesabın borcuna, ilgili Aktif ve Pasif hesapların alacağına kaydedilir. Eş zamanlı kayıt sistemini uygulayan işletmeler giderlerin tahakkuku ile ilgili fişlerde gider yerlerinin ve gider çeşitlerinin kodlarını yaza­caklardır.

 

Hesapla ilgili düzeltmeler hesabın alacağına kaydedilir. dönem sonunda bu hesap 721. DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSlTMA HE­SABI ile karşılaştırılarak kapatılır.

 

Örnek olarak işçilik giderleri meydana geldiğinde;

 

 

Yansıtma hesabı ile harcanan tutar fiili değer üzerinden üretim hesa­bına aktarıldığında;

 

 

Maliyet dönem sonları itibariyle yansıtma hesabı ile fıili gider hesabı karşılaştırılıp kapatıldığında;

 

 

muhasebe kayıtları yazılacaktır.

 

 

Üretimi tamamlananların maliyeti 151 kodlu hesaptan 152 kodlu hesaba, satılan mamullerin maliyeti de 152 kodlu hesaptan 620 ko­dlu hesaba devredilecektir.

 

 

 

İşletmenin üretim ve üretime bağlı hizmetleri için yapılan direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik giderleri dışında kalan giderler 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERI hesabında izlenir. Mamule veya hizmete doğrudan doğruya yüklenemeyen, hangi mamule  veya hangi hizmete nerede ne kadar harcandığı tesbit edilemeyen veya tesbiti ekonomik olmayan giderlerdir. Bunlar genellikle dağıtım yolu ile mamul veya hizmet maliyetine yüklenirler.

 

Tahakkuk eden giderler bu hesabın borcuna ilgili hesapların alacağına kaydedilir. Maliyet dönemleri sonlarında 731 . GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI ile karşılaştırılarak kapatılırlar.

 

Örnek olarak GÜG meydana geldiğinde;

 

 

Yansıtma hesabı ile harcanan tutar fıili değer üzerinde üretim hesabına aktarıldığında:

 

 

Maliyet dönem sonları itibariyle yansıtma hesabı ile karşılaştırılıp kapatıldığında;

 

 

 

muhasebe kayıtları yazılacaktır.

 

Üretimi tamamlananların maliyeti 151 kodlu hesaptan 152 kodlu hesaba, satılan mamullerin maliyeti de 152 kodlu hesaptan 620 ko­dlu hesaba devredilecektir.

 

Üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde, yardımcı madde, işletme malzemesi am­balaj malzemesi ve diğer malzemelerin izlendiği hesap 150. İLK MADDE VE MALZEME hesabıdır.

 

Satınalındıklarında veya işletme tarafından üretildiklerinde satın­alma veya maloluş değerleri üzerinden bu hesabın borcuna, üretime verildiklerinde, tüketildiklerinde, satıldıklarında veya devredildik­lerinde maliyet değeri veya satış fiyatı ile bu hesabın alacağına kay­dedilirler.

 

İlk madde ve malzemeler grubuna dahil stokları takip edebilmek için bu hesabın temsil ettiği stok çeşitleri ile ilgili birer alt hesap açılır. İlk maddeler mamulün üretiminde kullanılan onun bünyesine gi­ren, mamulün esas unsurunu ve önemli bir kısmını oluşturan değer­lerdir.

 

Yardımcı malzemeler üretiminde kullanılan mamulün bünyesine giren fakat malulün esas unsurunu ve önemli bir kısmını oluştur­mayan değerlerdir.

 

İşletme malzemeleri üretimin gerçekleşmesinde kullanılan, fakat mamulün bünyesine girmeyen değerlerdir.

 

Ambalaj malzemeleri mamulün tüketiciye ulaştırılmasında ve su­nulmasında kullanılan değerlerdir.

 

 

Üretim hesabı mamul hale gelmemiş, ancak, direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderlerinden pay almış üre­tim aşamasındaki ürünlerin maliyeti 151.YARIMAMULLER-ÜRETİM hesabında izlenir.

 

Maliyet dönemi sonunda direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderleri tutarı kadar bu hesap borçlandırılır. İI­gili üretim maliyetleri yansıt­ma hesapları 710, 720 ve 730 kodlu hesaplar kadar alacaklandırılır. Üretimi tamamlananların maliyeti kadar da bu hesap alacaklandırılarak ilgili mamul stok hesapları borçlandı­rılır.

 

Üretimin maliyeti oluşturulurken;

 

 

 

 

 

 

üretimi tamamlananların mamul stok hesabına alınmasında,

 

 

muhasebe kayıtları yazılacaktır.

 

 

 

Üretimi tamamlanan ve satışa hazır hale gelen değerler 152 MAMUL­LER hesabında izlenir.

 

Üretimi tamamlanan mamullerin ambara alınması ile bu hesap borçlandırılır, 151.YARI MAMULLER-ÜRETİM hesabı alacaklandırılır. Mamullerin satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesi durumunda bu hesap alacaklandırılır ve 620. SATILAN MAMULLER MALİYETİ hesabı borçlandırılır.

 

Örnek olarak 8.600.000 TL.lık üretimin tamamlandığını ve 7.000.000 TL. lık mamulün satıldığını kabul edersek:

 

 

yevmiye maddeleri yazılacaktır.

 

Mamullerin satışından sağlanan kar veya zarar 600. YURT İÇİ SATIŞLAR hesabı ile 620. SATILAN MAMULLER MALİYETİ hesabı­nın karşılaştırılmasıyla bulunur.

 

Herhangi bir değişikliğe tabi tutmadan satmak amacı ile işlet­meye alınan ticari mallar ve benzeri kalemler 153. TİCARİ MALLAR hesabında izlenir.